२८, असोज २०८२
बाँके ।नेपालगञ्ज उप–महानगरपालिका–१६, जैसपुरका जावेद अहमद माटोको भाँडा बनाउने पुरानो परम्परागत पेसामा आधुनिक प्रविधिको समावेश गरेर सफलता पाएका छन्। हातले भाँडा बनाउने परम्परागत तरिका समय–खपत र श्रमसाध्य भएकाले जावेदले मेसिनको प्रयोग गरेर यस पेशामा नयाँ क्रान्ति ल्याएका छन्।
पहिले हातले माटाका भाँडा बनाउँदा धेरैजसो फुटेर खेर जाने, मागअनुसार उत्पादन गर्न नसक्ने र कामदारलाई अत्यधिक थकाइ हुने समस्या थियो। तर, जावेदले विद्युत्–सञ्चालित मेसिन प्रयोग गरेपछि ती सबै चुनौतीहरू अवसरमा परिणत भएका छन्। उहाँका अनुसार, “मेसिनले समय बचत मात्रै होइन, कामलाई सहज र गुणस्तरीय पनि बनाइदिन्छ। अब म एक दिनमै करिब दुई हजार माटाका भाँडा बनाउन सक्छु।”
जावेदले उत्पादन गर्ने भाँडाहरूमा मुख्यतः कुल्लढ र माटाका गिलासहरू पर्छन्, जसको प्रयोग चिया, लस्सी, र दहीजस्ता पेय पदार्थमा गरिन्छ। यी भाँडाहरू हाल दाङ, कोहलपुर र नेपालगञ्जका बजारहरूमा होलसेलमा बिक्री भइरहेका छन्। बजारमा बढ्दो मागले उहाँको व्यवसायलाई विस्तार गर्दै लगेको छ, जसले स्थानीय स्तरमा नयाँ सम्भावना र रोजगारीका अवसर पनि सिर्जना गरेको छ।
माटाको शुद्धता र गुणस्तरमा विशेष ध्यान दिने जावेदको व्यवसायमा मेसिनको प्रयोगले दक्षता र दिगोपन दुवै बढाएको छ। पहिले तीन दिन लाग्ने काम अब एक दिनमै सकिन्छ, जसले उत्पादन मात्र होइन, कामदारहरूको थकान पनि घटाएको छ।
नेपालगञ्ज आसपासका क्षेत्रमा कुमाल समुदाय परम्परागत रूपमा माटाका भाँडाहरू बनाउँदै आएको पाइन्छ। तर, उनीहरूको काम पुरानो शैलीमै सीमित रहँदा बजार प्रतिस्पर्धामा टिक्न कठिन भएको छ। जावेदजस्ता उद्यमीहरूले प्रविधिको सहायताले माटोको कला र पेसालाई नयाँ उचाइमा पुर्याएका छन्, जसले कुमाल समुदायका लागि पनि प्रेरणादायी उदाहरण प्रस्तुत गरेको छ।
स्थानीय तहले यस्ता प्रविधिमूलक पहललाई प्रोत्साहन दिन सके, कुमाल समुदायको जीवनस्तरमा सुधार, उत्पादनको मात्रा र बजार विस्तारमा ठूलो योगदान पुर्याउन सकिने विशेषज्ञहरूको मत छ।
जावेद अहमदको यो प्रयासले देखाएको छ— “यदि पुरानो सीपमा नयाँ सोच मिसाइयो भने, परम्परागत पेशा पनि आधुनिक उद्यम बन्न सक्छ।”
